18-25 november: Op de boerderij

‘How many kg (spreek uit: keedzjie) do we have today Matthew?’ Klaske vraagt naar de hoeveelheid lychees die vandaag plukrijp zijn. Op sommige dagen is dat wel een kilootje of veertig. Die vruchten worden in doosjes gedaan en verkocht aan een vaste straatverkoper of aan particulieren. De lychees vinden gretig aftrek. Ze zijn zoeter dan andere jaren. Dat komt doordat Klaske dit jaar kunstmest heeft gebruikt, nadat uit bodemonderzoek was gebleken dat er te weinig sulfor in de grond zat.

Memories
En zo zit je dan ineens lychees te pellen om in te vriezen. Of macadamianoten te sorteren. Ik moet denken aan de zomers uit mijn jeugd. Sperzieboontjes afhalen, de kook erover en in diepvrieszakken doen. Snijbonen door de molen halen. Dat was meisjeswerk. Met z’n allen aan de grote keukentafel, gezellig vond ik dat. Het was in dezelfde tijd dat het hooi van het land moest. Dan stond de hele familie op scherp en werd er van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat hard gewerkt. Als jongste moest ik kleine klusjes doen, onder andere koffie, thee en brood naar het land brengen. Geuren die bij deze jeugdherinneringen horen: bonenkooknat, mannenzweet, suddervlees, vers hooi en Rivella.

Hard werken
Klaske Hiemstra en Dick Muijs wonen al ruim 30 jaar in Zambia. Hun woonhuis (met fruitbomen, een groentetuin en wat melkvee) staat op 30 hectare grond. Daar kun je al lekker verdwalen. Op 20 minuten rijden ligt de farm: 1.000 vleeskoeien op 2.500 hectare. Twee van de vier kinderen Muijs wonen in de buurt en hebben goede banen in de agrarische sector. De jongste twee wonen en werken (nog) in Nederland. Ze zijn allemaal gewend om hard te werken en kansen te benutten.
’s Ochtends om vijf uur gaat in dit huis de wekker, daarna volgen de activiteiten elkaar snel op. Ik zou het niet meer kunnen in dit tempo denk ik, terwijl Klaske en Dick toch ook zestigers zijn. ’s Avonds bij het (Nederlandse) journaal willen de ogen dan wel eens dichtvallen. Hoe kan het ook anders?
Maar hoe druk hun leven ook is, mijn gastvrouw en -heer onderhouden ook nog eens een actief sociaal leven. In plaats van na een topdrukke dag onderuit te zakken met een boek op de bank, gaan ze nog opgewekt naar de club of een netwerkborrel. Daar wordt het laatste nieuws uitgewisseld. Over de politieke en economische ontwikkelingen, over zaken die expat-ondernemers bezighouden, over de kinderen en over land of een huis dat te koop is. In toenemende mate gaat het bij de oudere generatie ook over gezondheid. Sociale contacten zijn belangrijk, je hebt elkaar hard nodig in dit land.  

Voorspoed en tegenspoed
Klaske en Dick hebben hier in Zambia opgaande en neergaande tijden meegemaakt. Op dit moment gaat het niet goed met het land, vinden beiden. Daarover een volgende keer meer.
Ik prijs mij ondertussen gelukkig dat ik een poosje mag meedraaien in dit boerenbestaan. Leef mee met de frustratie als afspraken niet worden nagekomen, het zoveelste corruptieschandaal opduikt, bureaucratie een initiatief doodslaat, auto’s het begeven, koeien in de nacht gedood worden door stropers of doodgebeten door een slang. Om maar eens wat te noemen. Ik ontmoet hier mensen die een leven hebben gehad waar je een boek over kunt schrijven. Mensen met een grote veerkracht, soms geknakt door ingrijpende en verdrietige ervaringen. Ik drink sundowners op plekken die ik niet licht zal vergeten. Sta met Klaske achter op de open pick-up, scheurend door de nachtelijke savanne. ‘Bukken’, roept ze, als er een overhangende tak nadert. Voor je het weet hang je als Absalom in de boom... Om de herinnering te bewaren is er overdag nog een foto van gemaakt.